Trwa sezon aktywności kleszczy, a wraz z nim rośnie zagrożenie zakażenia się chorobami przenoszonymi przez pajęczaki. Co robić, gdy znajdziesz wbitego w skórę insekta? Przede wszystkim nie wpadaj w panikę. Postępując zgodnie ze wskazówkami, zmniejszysz ryzyko zachorowania.
Radość z czasu spędzonego na łonie natury coraz częściej psuje nam nam lęk przed kleszczami. Nie bez powodu. Skala zachorowań na roznoszone przez nie infekcje stale się bowiem powiększa. W ciągu ostatnich lat liczba zakażonych samą boreliozą wzrosła dwukrotnie.
Wciąż nie wszystkiego o tej chorobie. Faktem jest, że nie ma na nią szczepionki, a nieleczona grozi poważnymi powikłaniami.
W tej sytuacji najlepszą metodą jest profilaktyka. To o tyle ważne, że teraz kleszcza możemy złapać nie tylko w lesie, ale nawet w miejskim parku. Boreliozę wywołują znajdujące się w ślinie zainfekowanego kleszcza bakterie – krętki Borrelia burgdorferi. Można się z nimi rozprawić dzięki odpowiednio dobranym antybiotykom.
Krok 1 Wyjmujemy kleszcza
LICZY SIĘ CZAS – jeżeli usuniesz kleszcza do 12 godzin od momentu, gdy wpił się w skórę, ryzyko zakażenia jest mniejsze. Zatem nie zwlekaj, tylko chwyć kleszcza tuż przy skórze i wyciągnij energicznie do góry.
NIE WOLNO kleszcza smarować (tłuszczem, alkoholem, benzyną, wazeliną, sokiem z cebuli itp.), przypalać, wykręcać. Jego uszkodzenie lub drażnienie powoduje bowiem wstrzyknięcie większej ilości materiału zakaźnego do ciała.
W USUNIĘCIU POMOGĄ specjalne przyrządy, np. kleszczu-łapka, lasso, pompka, karta, pęseta, a nawet urządzenie do wymrażania kleszcza – każda z opcji jest skuteczna. Wybierz tę, która wyda się ci najwygodniejsza.
PO ZABIEGU zdezynfekuj rankę i starannie umyj ręce. Jeśli boisz się sama wyjąć pajęczaka, zgłoś się do placówki medycznej. Nie zwlekaj!
USUNIĘTEGO KLESZCZA MOŻESZ ZBADAĆ, by dowiedzieć się, czy nie był zarażony. Zrobisz to tylko prywatnie (koszt od 150 zł). W tym celu umieść kleszcza (nawet gdy został uszkodzony) w woreczku strunowym i wyślij do laboratorium (adresy znajdziesz w internecie). Warto jednak pamiętać, że kontakt z zarażonym osobnikiem nie musi prowadzić do zachorowania. Sam w sobie nie jest więc wskazaniem do terapii, Nie chcesz, badać kleszcza? Po usunięciu nie wyrzucaj go np. do kanalizacji, ani nie rozgniataj (by nie rozsiewać bakterii). Najlepiej zalej go alkoholem (szybko w nim zginie) lub wrzuć do ognia.
Krok 2 Obserwujemy skórę
To twoje najważniejsze zadanie po pozbyciu się kleszcza, bo pierwszym i charakterystycznym objawem boreliozy jest tzw. rumień wędrujący. Jego pojawienie się oznacza, że natychmiast powinnaś rozpocząć leczenie. Lekarz zleci ci antybiotyk, bez dodatkowych badań.
RUMIEŃ WĘDRUJĄCY rozwija się po ukąszeniu przez kleszcza zakażonego boreliozą. Ma postać czerwonej obręczy, której średnica powiększa się z każdym dniem (osiąga min 5 cm), przypominając tarczę strzelniczą. W przeciwieństwie do zwykłej reakcji alergicznej, nie pojawia się na skórze natychmiast po ukąszeniu, ale co najmniej po 3 dniach (a czasem dopiero po 2-3 tygodniach). Zniknie samoistnie, nawet jeśli nie zaczniesz leczenia – co wcale nie oznacza wyzdrowienia! Zdarza się też, że rumień ma nietypowy kształt (jest np. podłużny) czy kolor (np. fioletowy), dlatego najlepiej każdą zmianę po ukąszeniu pokaż lekarzowi.
BRAK RUMIENIA nie jest niestety dowodem, że kleszcz nie zakaził cię boreliozą – występuje on tylko u 30-50 proc. osób zakażonych. To grupa szczęśliwców: mogą od razu rozpocząć leczenie! Gdy do niej nie należysz, przez najbliższe tygodnie obserwuj, czy nie masz objawów rozwijającej się boreliozy i zrób odpowiednie badania.
Krok 3 Robimy badania
Jeżeli boreliozie nie towarzyszy pojawienie się rumienia wędrującego, nie jest łatwa do zdiagnozowania.
OBJAWY występujące najwcześmej (do ok. 4 tygodni od ukąszenia) przypominają grypę (bóle głowy, mięśni i stawów, gorączka). Te i inne objawiające się później dolegliwości także nie są charakterystyczne tylko dla boreliozy. Dlatego zawsze konieczne są testy.
PODSTAWOWE BADANIA to testy serologiczne sprawdzające w surowicy krwi poziom przeciwciał (IgA i IgG) przeciwko krętkom Borrelia. Ich obecność świadczy o tym, że organizm został zaatakowany i się broni. Minusem jest to, że wykonuje się je dopiero po upływie 3-4 tygodni – tyle potrzebuje układ odpornościowy, by przeciwciała wyprodukować. Wcześniej może wypaść ujemnie mimo zakażenia.
ZLECANE TESTY to w pierwszej kolejności Elisa, a w przypadku wyniku dodatniego lub niejednoznacznego, potwierdzający boreliozę Western blot. Możesz je wykonać w ramach NFZ, ale musisz mieć skierowanie od lekarza chorób zakaźnych, neurologa, dermatologa lub okulisty – nie może go wystawić lekarz POZ. Prywatnie kosztują Elisa 30-100 zł, Western blot 80-300 zł. Prywatnie możesz też zrobić test PCR, badający obecność samej bakterii, a nie przeciwciał, we krwi (a także moczu i innych płynach ustrojowych). Pomaga on bardzo szybko wykryć zakażenie. To stosunkowo nowa metoda, testy PCR nie są stosowane powszechnie w diagnostyce i nie są refundowane. Koszt to 160-200 zł. W aptekach są także testy do domowego użytku, ale zdecydowanie lepiej wykonać te laboratoryjne.
Krok 4 Leczymy się
Boreliozę leczy się antybiotykami. Jeżeli miałaś na skórze rumień, lekarz rozpocznie kurację (doksycykliną, amoksycyliną lub cefuroksymem) bez dodatkowych badań. Leczenie potrwa 2-3 tygodnie.
JEŻELI DOJDZIE DO POWIKŁAŃ, przede wszystkim ze strony układu nerwowego, sprawa jest znacznie poważniejsza. Antybiotyki najczęściej podaje się dożylnie (ceftriakson, cefotaksym, penicylina G). To metoda stosowana powszechnie, rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, zgodna z zaleceniami Amerykańskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych (IDSA).
ISTNIEJE DRUGA METODA leczenia boreliozy, zalecana przez Międzynarodowe Towarzystwo ds, Boreliozy (ILAOS), Leczenie jest agresywne i polega na przyjmowaniu kilku antybiotyków (amoksycylina, azytromycyna, cefuroksym, klarytromycyna, doksycyklina i tetracyklina) w bardzo dużych dawkach, przez kilka miesięcy. W Polsce są lekarz stosujący terapię ILADS, ale leczenie nie jest refundowane.
NIE KURUJ SIĘ NA WŁASNĄ RĘKĘ! W Internecie można znaleźć rozmaite metody leczenie boreliozy – biorezonansem, ozonem czy ziołami (czystek i szczeć). Mogą one jedynie wspomagać leczenie farmakologiczne.
OBJAWY BORELIOZY
BÓL GŁOWY I GORĄCZKA. Występują często, w okresie od 3 ni do miesiąca od ugryzienia.
ZAPALENIE OKA występuje rzadko, do kilku tygodni po ugryzieniu.
PROBLEMY NEUROLOGICZNE. Zapalenie błony otaczającej mózg, tymczasowy paraliż jednej strony twarzy, odrętwienie i słabość w ramionach i nogach. Dolegliwości neurologiczne z rozmaitym nasileniem mogą pojawiać się zarówno po tygodniu, jak i po latach nieleczonej boreliozy.
POWIKŁANIA SERCA. Zaburzenia rytmu serca, pojawia się do kilku tygodni od ugryzienia, występuje rzadko i trwa kilka dni.
ZAPALENIE WĄTROBY występuje rzadko, pojawia się dc kilku tygodni od ugryzienia.
BÓLE MIĘŚNI I CAŁEGO CIAŁA To bardzo częsty objaw, występu od 3 do 30 dni od ugryzienia.
BÓLE I OBRZĘK STAWÓW Najczęściej są to krótkotrwałe epizody silnego bólu połączonego z obrzękiem bolącego stawu, kolanowego. Pojawia się od tygodni do kilku miesięcy od ugryzienia, ale też po latach.
DRESZCZE występują często, w okresie od 3 do 30 dni po ukąszeniu.
Krok 5 Profilaktyka
Choć wymaga to wysiłku, zrób wszystko, by uniknąć zachorowania na boreliozę.
UBIERZ SIĘ ODPOWIEDNIO przed spacerem po lesie, łące, a także miejskim parku załóż koszulę z długimi, zapinanymi rękawami, długie spodnie, skarpetki (najlepiej wpuść je w buty). Chroń głowę czapka z daszkiem lub kapeluszem.
UNIKAJ chodzenia w wysokiej trawie i krzakach, gdzie jest najwięcej kleszczy. Nie siadaj i nie kładź się na trawie.
STOSUJ REPELENTY – w aptekach jest pełen wybór środków odstraszających owady. Uwaga – polecane w internecie rozmaite olejki eteryczne (np. cytrynowy, lawendowy) bywają mało skuteczne.
PO POWROCIE DO DOMU – weź prysznic strumieniem wody i dokładnie obejrzyj całe ciało, zwracając uwagę na miejsca szczególnie lubiane przez kleszcze. Natychmiast usuń kleszcza! Więcej porad dotyczących tego, w jaki sposób chronić się przed kleszczami znajdziesz na https://haloczestochowa.pl/.
